همسرداری و تربیت فرزند در سیره ی حضرت زهرا (س)

مقدمه(همسر داری)

زن، به عنوان رکن اساسی، موجب پایداری و دوام ارتباط مهر و دوستی در ازدواج می‌شود. با لطافت و ظرافت در روح خود، نقش اساسی در ایجاد آرامش و محبت در خانواده ایفا می‌کند. برای تحقق کمال این ظرفیت الهی، از الگوهایی که این توانایی بالقوه را در تمام جوانب زندگی به واقعیت تبدیل کرده‌اند، باید الهام گرفت.

حضرت زهرا (س)، به عنوان یک الگوی کامل زندگی مسلمان، ازدواج خود با حضرت علی (ع) را به عنوان هدف عمیقی در راستای رسیدن به کمال در تمام ابعاد زندگی مطرح کرده است. این بانوی بزرگ، عصارهٔ نیکی‌ها و ارزش‌هاست و زندگی درخشانش مستحق است که به عنوان الگوی زندگی برای تمام انسان‌ها شناخته شود.

حضرت زهرا (س) به عنوان الگوی زندگی تمام انسان‌ها قرار داده شده است و زندگی درخشان او باید الهام بخشی برای دیگران باشد. امام زمان (عج) نیز او را الگوی شایسته برای خود معرفی کرده و اظهار داشته است: “دختر پیامبر (حضرت زهرا) الگوی شایسته برای من است.”

یکی از ابعاد مهم زندگی حضرت زهرا (س)، سبک همسرداری و نحوه تعامل با همسر در زندگی مشترک بود. این مقاله به گوشه‌هایی از سیره حضرت زهرا (س) در زمینه همسرداری می‌پردازد و به جلوه‌های تربیتی این بعد از زندگی‌شان اشاره می‌کند.

محبت نسبت به همسر

حفظ آرامش در محیط خانواده، یکی از عوامل مؤثر در استحکام بنیان خانواده است. ابراز محبت و مهربانی از جمله راه‌های کسب این عامل در زندگی مشترک محسوب می‌شود.

ویژگیهای ممتاز در زندگی مشترک امام علی (ع) و حضرت زهرا (س)، حاکمیت فضای عاطفی و دوری از تنش و تحمیل در زندگی آن دو بوده است. حضرت زهرا (س) این ویژگی مهم را با اهمیت بیان کرده و می‌فرمایند: “بهترین شما کسانی هستند که در برخورد با مردم نرمتر و مهربانترند و با همسرانشان مهربان و بخشنده.”

حضرت زهرا (س) در حدود نه سال همسر امیرالمؤمنین علی (ع) بوده و هرگز او را ناخشنود نکرده است. بلکه همواره منبع شادی و خرسندی حضرت علی (ع) بوده و اندوه او با دیدار حضرت زهرا (س) برطرف می‌شده است.

حضرت علی (ع) در وصف آرامش موجود در زندگی مشترکشان اظهار می‌کنند: “سوگند به خدا من زهرا را تا آن هنگام که خداوند او را به سوی خود برد، خشمگین نکردم. او نیز مرا خشمگین نکرد و هیچ‌گاه موجب ناخشنودی من نشد.”

این همسر نمونه، محیط خانه را به گونه‌ای فراهم می‌کرد که خستگی از دل و روح همسر گرامیش زدوده شود، همانطور که حضرت علی (ع) خود اظهار می‌کند: “وقتی به خانه می‌آمدم و به زهرا نگاه می‌کردم، تمام غم و اندوهم بر ظرف می‌گشت.”

تامین آرامش روانی و جسمانی همسر

آیات الهی نیز از جمله آیاتی که در قرآن ذکر شده، بیان می‌کند: “و از آیات خداوند این است که برای شما از جنس خودتان جفتی بیافرید تا در کنار او آرامش یابید.” حضرت فاطمه (س) نیز جهت ایجاد این آرامش جسمانی و روحی در زندگی تلاش می‌کرد.

یادآوری می‌شود که هنگام بازگشت علی (ع) از جبهه، فاطمه (س) با روحی گشاده و لبخندی که نشان از رضایت و افتخار بود، به استقبال او می‌رفت. او لباس و شمشیر خون‌آلود علی (ع) را می‌شست و از وقایع میدان جنگ سؤالاتی می‌پرسید، به منظور نقل اتفاقات و حوادث، و اینطوری نقش خود را در جهاد سرنوشت‌ساز اسلام ایفا می‌کرد و روح و روان همسر مجاهدش را تقویت می‌کرد.

برای این بانوی بزرگ، آسایش جسمی همسرش نیز اهمیت زیادی داشت. گاهی حتی خودش گرسنه می‌ماند، اما غذای حضرت علی (ع) را تأمین می‌کرد و تا حدی که برای جلوگیری از خجالت همسر، کمبود مواد غذایی را به اطلاع او نمی‌رساند.

حفظ احترام همسر

احترام به همسر و استفاده از خطاب احترامآمیز، یکی از نکات اساسی در رابطه زناشویی است. حضرت فاطمه (س) نیز نسبت به همسرش علی (ع) احترام زیادی قائل بوده و نام او را با احترام می‌یادئد. او گاهی او را با کنیه‌ای چون “ابالحسن” صدا می‌کرد و گاهی به یاد قرابت نسبی او، او را “یابن عم” صدا می‌زد.

در یک حدیث شریف کساء آمده است که وقتی علی (ع) وارد شد و سلام داد، حضرت سالم (سلام‌الله‌علیها) به او جواب داده و ایشان را با احترام به نام “اباالحسن” و “امیر المؤمنین” خطاب کردند.

تعیین حدود مسئولیت

تعیین حدود مسئولیت‌ها یکی از عوامل مهم در شادابی و تکامل خانواده‌ها است. با تقسیمکار، عدالت اجتماعی در محیط خانواده ایجاد می‌شود و این منجر به سعادت خانواده می‌گردد. این تقسیم مسئولیت‌ها کمک می‌کند تا زن از دخالت در اموری که سزاوار او نیست و با طبع زنانه‌اش سازگار نیست، مستثنی بماند.

امام باقر (ع) درباره این تقسیم مسئولیت در زندگی حضرت زهرا (س) می‌فرمایند: “حضرت فاطمه (س) کارهای منزل را با حضرت علی (ع) اینگونه تقسیم می‌کرد که خمیر کردن آرد و نان پختن و تمیز کردن و جارو زدن خانه به عهده فاطمه (س) بود و کارهای بیرون منزل از قبیل جمع‌آوری هیزم و تهیه مواد غذایی بر عهده علی (ع) بود.”

امام صادق (ع) نیز اظهار کرده‌اند: “این تقسیمکار با رهنمود رسول خدا (ص) انجام گرفت و هنگامی‌که حضرت فرمود: ‘کارهای داخل منزل را فاطمه و کارهای بیرون را علی انجام دهد’، حضرت زهرا (س) با خوشحالی فرمود: ‘جز خدا کسی نمی‌داند که از این تقسیمکار چقدر خوشحال شدم، زیرا رسول خدا (ص) مرا از انجام کارهایی که مربوط به مردان است بازداشت.'”

قناعت در زندگی

قناعت و راضی بودن به هر آنچه که در زندگی هست، از عوامل اساسی موفقیت یک زندگی زناشویی است. این ایجاب می‌شود چرا که امروزه بسیاری از اختلافات و جدایی‌ها از زیاده‌خواهی‌ها و ناقصی‌های انتظارات می‌نشأت گرفته است.

همسر ایده‌آل برای گرم نگه‌داشتن کانون خانواده، باید مهربان و ایثارگر باشد و با سختی‌ها و ناملایمات زندگی بتواند بسازد. در واقع، این همسر ایده‌آل باید به تقاضای مادی پرهیز کند و بتواند با قناعت و راضی بودن به شرایط زندگی، خانواده‌اش را به آرامش و سعادت برساند.

حضرت زهرا (س) در طول نه سال زندگی مشترک خود با حضرت علی (ع)، حتی یکبار هم از او تقاضای مادی نکرده است. نقل شده است که در یک روز، امیرالمؤمنین علی (ع) به خانه آمد و از حضرت زهرا (س) تقاضای غذا کرد. حضرت زهرا (س) عرض کرد که غذایی ندارند و حتی دو روز است که اندوخته‌ی غذای خود را به کودکان گرسنه‌ای داده است. علی (ع) فرمود: “در چنین وضعیتی چرا به من نگفتی تا به جستجوی غذا بپردازم؟” حضرت زهرا (س) پاسخ داد: “من از خدایم شرم کردم که موجب شوم تا شما خود را در فشار قرار دهی و بر چیزی که مقدورت نیست، خود را به زحمت اندازی.”

تربیت فرزندان

حضرت فاطمه زهرا (س) به عنوان یک مادر و تربیت‌دهنده نمونه، ابعاد مختلف تربیتی را با دقت و احساس مسئولیت پیش گرفته است. از آنجا که امور تربیتی بسیار گسترده و چندگانه هستند، حضرت زهرا به هر یک از این ابعاد با توجه به مقام و نقش مادرانه خود توجه کرده است.

در زمینه تربیت جسمانی، حضرت با اهتمام به پرورش جسم فرزندان خود و رسیدگی به سالمت و تغذیه آنها، اهمیت ویژه‌ای می‌داد. حتی خود از غذا نمی‌خورد تا شوهر و فرزندانش غذا بخورند. این نشان از مهربانی و توجه به سلامت خانواده دارد.

در زمینه تربیت روحی و عاطفی، حضرت زهرا با محبت و مهر مادری، شعرهای کودکانه با مفاهیم سیاسی، اجتماعی، و اعتقادی به فرزندان خود می‌خواند. او به کارهای فرزندانش با احترام نگاه می‌کرد و از آنان می‌خواست در رشد صحیح و سرنوشت آنان دخالت کنند.

در زمینه تربیت دینی و معنوی، حضرت فاطمه زهرا بر تشویق به کارهای عبادی تأکید داشت. او مفاهیمی چون ایثار، خدامحوری، و توکل به خدا را از طریق رفتار عملی به فرزندان آموزش می‌داد.

حضرت زهرا نیز تکریم و احترام به کودکان و رعایت عدالت و مساوات میان آنان از دیگر ویژگی‌های سیره تربیتی‌اش بود. او در ویژه‌نامه زندگی خود، تربیت را عنصری تحول‌انگیز، سازنده، و نجات‌بخش برای بشر از خطرات و عوارض می‌شناخت. او اعتقاد داشت که رمز پیشرفت و انحطاط فرد و جامعه در سایه تربیت قابل خالصه شدن است، و جامعه پیشرفته آنی است که تربیت آن پیشرفته باشد.

تغذیه فرزندان

حضرت فاطمه زهرا (س) با اهتمام و مراقبت خاص به تغذیه و غذای فرزندانش اهمیت می‌داد. او حتی خود گاهی از غذا نمی‌خورد تا شوهر و فرزندانش به غذا بنشینند و سیر شوند. این نشان از مهربانی و توجه به سلامت خانواده دارد.

حضرت فاطمه زهرا (س) نه تنها در ابعاد جسمانی بلکه در ابعاد روحی و عبادی نیز به تربیت فرزندان اهتمام می‌ورزید. او با گریه‌های شبانه و دعاهایی که در حق همسایگان می‌نمود، فرزندان را به فضای عبادت و بندگی تشویق می‌کرد. همچنین در شبهای قدر، با انجام عبادات و اهدای غذای سبک، به تربیت دینی و اخلاقی فرزندان اهتمام می‌ورزید.

نکته‌ی جالبی که در سیره حضرت زهرا مشاهده می‌شود، این است که او بچه‌ها را در فضای عبادت نگه می‌داشت و حتی در شبهای قدر آنها را با غذای سبک بیدار نگه می‌داشت تا این لحظات نیکوکارانه و معنوی را تجربه کنند. این نشان از نگرانی و اهتمام او به تربیت جسمی و روحی فرزندانش دارد.

تشویق فرزندان به فراگیری علم

حضرت زهرا (س) از کودکی فرزندانش را به عبادت خدا تربیت داد و این ارزش‌ها را در روح و روان آنها نهاد. از سنین کم، ایشان به آموزش علم و دین به فرزندان پرداخته و آنها را برای کسب معارف و تحصیل آماده کرده‌اند. به عنوان مثال، به حضرت حسن (ع) که هفت ساله بود، می‌فرمود: “به مسجد برو، آنچه را از پیامبر شنیدی فرا گیر و نزد من بیا و برای من بازگو کن.”

این نشان از نگرانی و اهمیت حضرت زهرا به تربیت دینی و علمی فرزندانش است. ایشان با آموزش اصول دینی و ترویج علم، کودکان را برای زندگی اسلامی آماده کرده و از سنین کم به آنها اهمیت معارف و دین آموخته‌اند.

شخصیت بخشی به فرزندان

در آموزش‌های دینی اسلام نیز شواهد وجود دارد که تأکید بر انتقال زمینه‌های روحی و اخلاقی از والدین به فرزندان دارد. در سیره عملی حضرت زهرا (س) نیز توجه به ایجاد شخصیت بخشی و اعتماد به نفس در فرزندان به وضوح ظاهر است. حضرت زهرا (س) برای ایجاد اعتماد به نفس در فرزندانش آنها را وادار و تشویق به مسابقه و ورزش می‌کرد. همچنین، روحیه شادابی، نشاط، و محبت در بین افراد خانواده از مقولاتی است که در سیره حضرت زهرا (س) به نمایش گذاشته شده است. این نشان می‌دهد که حضرت زهرا (س) به طور کامل به ابعاد مختلف تربیتی، اخلاقی، و روحانی فرزندانش توجه داشته و آنها را به سوی خصوصیات مثبت و ارزشمند هدایت می‌کرده‌اند.

محبت و مهر ورزی به فرزندان

درسته که ارتباطات عاطفی و پذیرش در سنین نخستین بسیار اهمیت دارند. حضرت زهرا (س) با ارائه مدل‌های مثبت در ارتباطات خود با فرزندانش، نقش مهمی در برآورده کردن این نیازهای عاطفی داشته است. محبت و عطوفت حضرت زهرا (س) نه تنها به سلامت روانی فرزندانش کمک کرده، بلکه بسترسازی برای آرامش و تعادل روانی آنها نیز بوده است.

آموزه‌های محبت و مهرورزی در خانواده، الگویی قوی برای کودکان به منظور ایجاد روابط سالم در زندگی اجتماعی فراهم می‌کند. این ارتباطات مثبت به کودکان اعتماد به نفس می‌بخشد و اساسًا به ساختار روانی پایدار کمک می‌کند. همچنین، این مهارتها در کودکان می‌توانند به عنوان الگوهایی برای ارتباطات بالغان در آینده خدمت کنند.

محبت حضرت زهرا (س) به عنوان یکی از اصول اساسی تربیتی و روحانی، نه تنها به زندگی خودشان بلکه به فرزندانشان نیز تأثیرات برجسته‌ای گذاشت. این اصول و مقدسیتها از آن دسته از ارزشهایی هستند که به عنوان الگوهای مثبت می‌توانند در جامعه و خانواده‌ها اثرگذار باشند.

دقت در سلامت فرزندان

حضرت زهرا (س) با حساسیت به سلامتی جسمی فرزندانش اهمیت می‌دهند. آن حضرت با اقداماتی چون نذر سه روزه، نشان دادند که نه تنها در امور روحانی و معنوی بلکه در زمینه سلامت جسمی نیز به مراقبت‌های لازم اهمیت می‌دهند. این اقدامات نه تنها نمونه‌هایی از توجه و مراقبت مادرانه حضرت زهرا (س) به فرزندانشان هستند بلکه به عنوان الگوهای مثبتی در زمینه حفظ و نگهداری سلامتی خانواده‌ها عنوان می‌شوند.

سلامتی جسمی افراد بسیار ارتباط نزدیکی با سلامت روحی و روحانی دارد. اقدامات حضرت زهرا (س) در زمینه سلامت، نشانگر اهمیت حفظ تعادل و کلیت سلامت در زندگی انسانهاست. این اصول و ارزشهای به عنوان الگویی برای افراد جامعه در جهت ترویج سلامت جسمی و روحی می‌تواند مؤثر باشد.

توجه به سلامتی فرزندان، یکی از اصول اساسی تربیتی و مسئولیتهای والدین است. سلامتی جسمی افراد، به طور غیرقابل انکاری بر توانایی و روحیه سازنده آنها تأثیر می‌گذارد.

گفتار با فرزندان

ادب و احترام در گفتار و رفتار خانواده، بخصوص بین والدین، نقش بسزایی در شکل‌گیری شخصیت و ارتقاء روحیه فرزندان دارد. احترام به یکدیگر، استفاده از کلمات محبتآمیز و مؤدبانه، و حفظ ادب و احترام در مواقع گفت‌وگو، ارتباطات خانوادگی را قوی و سالم نگه می‌دارد.

مثال‌هایی از رفتارهای محبت‌آمیز و احترامآمیز در خانواده حضرت زهرا (س) و حضرت علی (ع) می‌تواند الگوی بسیار مفیدی باشد. حضرت زهرا (س) و حضرت علی (ع) با گفتار محبت‌آمیز و مؤدبانه با یکدیگر برخورد می‌کردند. همچنین، از احترامی که حضرت زهرا (س) به حضرت علی (ع) اجازه ورود گرفتند و توجه حضرت علی (ع) به نظرات و پیشنهادات حضرت زهرا (س)، می‌توان به تأکید بر ادب و احترام در خانواده اشاره کرد.

اصول احترام و ادب در گفتار و رفتار، اساسی‌ترین عامل در ایجاد یک فضای مثبت و سالم در خانواده است.

رعایت نظم و حقوق دیگران

آموزش رعایت حقوق دیگران از دوران کودکی، اساسی‌ترین اصول بیش از حد مهمی در تربیت افراد مسئولیت‌پذیر و احترام‌آمیز است. حضرت فاطمه (س) نیز این اصول را به فرزندانش الگوی عملی نشان داد.

یادگیری از کودکی که هر فردی حقوق و احترامی دارد و این حقوق باید مورد محافظت و رعایت قرار گیرند، به فرد اجازه می‌دهد که در اجتماع به عنوان یک شهروند مسئولیت‌پذیر و محترم عمل کند. این تربیت، افراد را از نظر اجتماعی قوی می‌کند و می‌تواند به حل و فصل مسائل اجتماعی و حفظ عدالت کمک کند.

در خانه حضرت فاطمه (س) نیز مفهوم رعایت حقوق دیگران به عنوان یک اصل اساسی در تربیت فرزندان تأکید شده بود؛ این نشان می‌دهد که این اصل در تمام ابعاد زندگی و تربیت فرزندان بسیار اهمیت داشت.

توجه به روحیه عبادت و حس خداپرستی

توجه به ارزش‌های دینی و روحی در تربیت کودکان، از جمله اصول اساسی تعلیمات حضرت زهرا (س) بود. حضرت زهرا (س) با نشان دادن شوق و اشتیاق به عبادت و خدمت به خداوند، سعی داشت فرزندان خود را نیز به این ارزش‌ها آموخته و هدایت کند.

آموزش عبادت و حضور در دینی از نوجوانی بسیار اثرگذار است. تجربه عبادت و نیایش، به کودکان کمک می‌کند تا احساس ارتباط و ارتباط عمیق‌تر با خداوند داشته باشند. این تربیت باعث تقویت اخلاق و ارتقاء اراده فردی می‌شود و کودکان را در مسیر رشد روحی و جسمی تقویت می‌کند.

نمونه‌هایی از رفتارها و عملکرد حضرت زهرا (س) نشان می‌دهد که او به عنوان یک مادر مهربان و مؤمن، با توجه به نمونه‌های عبادی و دینی، دغدغه دارندگان اخلاق و ایمان سالم در زندگی کودکانش بوده است.

فرزندان امانت های خدا

حضرت فاطمه (س) درباره فرزند، با این تصور و اندیشه می‌فرمایند که امانتهای خداوند در دست والدین (پدر و مادر) قرار دارند و والدین مسئول حفظ و رشد این امانت‌ها هستند. ایشان این امانت‌ها را وجودهای ارزشمند و درخور احترام و کرامت ذاتی می‌شناسند که والدین مسئول رسیدگی به آنها هستند. حضرت فاطمه (س) فرزند داری را شأن کوچکی نمی‌دانست که امر اداره آنها را به دیگران واگذارد.

او تربیت را امری تحول‌انگیز، سازنده و نجات‌دهنده بشر از خطرات و عوارض می‌شناسند. حضرت فاطمه (س) سخن پدر خود، پیامبر اسلام (ص) را به یاد داشت که فرموده بود: “فرزندان خود را بزرگ بشمارید و آنها را نیکو تربیت کنید.” او کودکانش را به محضر رسول خدا (ص) می‌فرستاد تا از دریای دانش متصل به وحی و علم مطلق الهی بهره‌مند شوند. از فرزندانش می‌خواست که آنچه را آموخته‌اند، بازگو کنند.

ارزش و عظمت زینب کبرا به خاطر موضع و حرکت عظیم انسانی و اسلامی او بر اساس تکلیف الهی است. در ساعتهای بحرانی که قویترین انسانها نمی‌توانند بفهمند چه باید بکنند، او فهمید و امام خود را پشتیبانی کرد و او را برای شهادت تجهیز نمود. بعد از شهادت برادرش حسین بن علی، این زن بزرگ نوری شد و درخشید. زینب به‌جایی رسید که فقط والاترین انسانهای تاریخ بشریت می‌توانند به آنجا برسند.

توجه به حفظ و سلامت فرزندان

آگاهی از حفظ و سلامت کودکان یکی از اولویتهای اصلی والدین است، و پدر و مادر برای اطمینان از سلامت کودکان خود اقدامات مختلفی را انجام می‌دهند. از جمله راهکارها، رعایت بهداشت، تغذیه سالم، بررسی رشد طبیعی کودک، و مواظبت در مقابل خطرات و حوادث می‌باشد. حضرت فاطمه (س) نیز به نکاتی مثل صدقه دادن و عقیقه کردن برای حفظ و سلامت کودکان توجه داشته‌اند.

امام صادق (ع) افزوده که فاطمه زهرا (س) هر دو پسرش، حسن و حسین را عقیقه کرد و در روز هفتم تولد آنان، موی سرشان را تراشید و به اندازه وزن آن پولهای نقره را به عنوان صدقه داد. این نشان می‌دهد که حفظ و سلامت فرزندان به عنوان یک ارزش بسیار مهم در خانواده، در سیره زندگی حضرت فاطمه (س) بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

تساوی در محبت به فرزندان

تبعیض در اظهار محبت به کودکان یک موضوع مهم است که در زندگی کودکان تأثیرات زیادی دارد. برخی از والدین به عنوان یک ایده نادرست فرض می‌کنند که می‌توانند به دلخواه به کسی محبت کنند و از آنجا که کودکان قابل فهم نیستند، ممکن است به ناخواسته تحت تأثیر قرار گیرند. این کار می‌تواند منجر به ایجاد ناهمگونی و حتی خشونت در خانواده شود.

در زندگی زهرا (س) نیز به نکته‌هایی مثل تبعیض در اظهار محبت توجه شده است. در یک روایت، حضرت فاطمه (س) به دقت به داوری بین حضرت حسین (ع) و حضرت حسن (ع) در مورد خط می‌پردازند. این نشان می‌دهد که از کودکان نیز انتظار می‌رود که توجه و محبت متساوی را احساس کنند و تبعیض نکنند.

در ختم این موضوع، افزودن نکات مثل تبعیض در محبت و چگونگی آن توسط حضرت فاطمه (س) می‌تواند به الگویی عالی در تربیت کودکان تبدیل شود. این مسائل، به والدین یادآوری می‌کند که محبت و احترام را به اندازه یکسان به همه فرزندان خود ابراز کنند و ناهمگونی در اظهار محبت را جلوگیری کنند.

استفاده از جاذبه های هنری در تربیت فرزندان

تربیتی که به دو بعد روحانی و جسمانی توجه کند، از نظر اسلام از اهمیت خاصی برخوردار است. تعلیمات اسلامی به انسان توصیه می‌کند که به جانب بعد رحمانی و اخلاقی، به جسمانی و تربیت فیزیکی نیز توجه ویژه داشته باشد. فاطمه زهرا (س) نیز با برگزاری مسابقات خطاطی و ورزشی بین حسنین (ع) نشان داده که تربیت فیزیکی و مسابقات می‌تواند روحیه عدالتخواهی و رقابت سالم را در فرزندان پرورش دهد.

استفاده از جاذبه شعر و تربیت روحی و جسمی نیز یک استراتژی زیبا در تربیت فرزندان است. شعر، ابزاری است که احساسات و ارزشها را به شکل هنری و جذاب منتقل می‌کند. این روش می‌تواند در پرورش احساساتی مثبت، ارتقاء فرهنگ شعر و ادبیات، و تقویت بعد روحانی فرزندان مؤثر باشد.

ازآنجایی که تربیتی که همه‌جانبه باشد، می‌تواند در پیشبرد آرمانهای انسان و اجتماع تأثیرگذار باشد، مفید است که در تربیت فرزندان، به هر دو بعد جسمانی و روحانی توجه ویژه شود. ترکیب آموزه‌های دینی و اخلاقی با فعالیتهای جسمانی می‌تواند به رشد سالم و توازن در فرزندان کمک کند.

بازی با کودکان، روش موثر تربیت

بازی به عنوان یک ابزار مؤثر در تربیت فرزندان شناخته شده است. حضرت فاطمه (س) با بازی و شوخی با فرزندانش، علاوه بر سرگرمی و خنده، ایشان را با ارزشها، نیکی ها و اخلاق آشنا کرد. این روش تربیتی، علاوه بر ایجاد حس نشاط و شادابی در کودکان، به رشد جسمی و فکری آنها کمک می‌کرد.

حضرت فاطمه (س) با شرکت در بازی و فعالیتهای کودکانه، آنان را با عبادت آشنا می‌کرد. به عنوان نمونه، دعوت به بیداری در شب‌های ماه مبارک رمضان، نشان از توجه به تربیت مذهبی کودکان و ترکیب بازی با ارزشهای دینی دارد.

همچنین، حضرت فاطمه (س) با استفاده از بازی و شوخی، شخصیت کودکان را تقویت می‌کرد و آنها را به داشتن نیکیها و ارزشهای مثبت تشویق می‌کرد. این روش نه تنها باعث ایجاد ارتباط نزدیک مادر و کودک می‌شد، بلکه همچنین به آموزش اخلاق و ارزشهای انسانی کمک می‌کرد.

به نظر می‌رسد که حضرت فاطمه (س) با استفاده از بازی و شوخی، تربیت جسمانی و روحانی فرزندانش را همزمان تقویت می‌کرده و ایشان را به انسانهای نیکوکار و مسلمان تربیت می‌داد.

قناعت و ساده زیستی حضرت فاطمه (س)

حضرت فاطمه (س) با سادگی زندگی و قناعت در مصرف و انفاق، نمونه‌ای استثنایی از زنان عارف و متدین. ایشان با انتخاب فرهنگ ساده زیستی به عنوان راه‌نمایی برای دیگران، نشان داد که چگونه می‌توان با خلوص قلب و اخلاقی سالم، در کنار ثروت، زندگی کرد.

همانطور که اشاره کردید، حضرت فاطمه (س) از اولین لحظات زندگی مشترک با امیرالمؤمنین علی (ع)، با انتخاب لباس عروسی ساده، رویای ساده‌زیستی را در زندگی‌اش آغاز کرد. این انتخاب نشان از قناعت و ساده‌زیستی بی‌نظیر ایشان دارد.

همچنین، حضرت فاطمه (س) با دریافت فدک، سرزمین حاصلخیزی را در اختیار داشت. اما ایشان با قناعت و انفاق بخشیدن به مستمندان، نشان داد که ثروت و استقرار مالی می‌تواند به خدمت به دیگران و خدمت به دین خدا منجر شود.

سادگی و قناعت حضرت فاطمه (س) نه تنها در مواقع کمبود و انقطاع نشان داده می‌شود، بلکه حتی در شرایط توانمندی و امکانات زیاد، ایشان به ساده‌زیستی و بی‌پراکندگی پایبند بوده‌اند. این نمونه‌ای استوار از زندگی عارفانه و معنوی است که همواره در کنار خانواده‌اش و جامعه، مدرسه‌ای برای زندگی معتدل و ساده برپا داشته است.

عفاف حضرت فاطمه (س)

زنان در دوران اول اسلام نقش فعالی در امور اجتماعی و سیاسی داشتند. حضرت زهرا (س) به عنوان یکی از نمونه‌های برجسته این حضور اجتماعی زنان به شکل کاملی از عفاف، حجاب، و متانت برخوردار بود. ایشان تا زمانی که ضرورتی ندیدند، از همکالمی با مردان، حتی با شرایط خاص، خودداری می‌کردند. حضرت زهرا (س)، در مواقع لزوم به فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی می‌پرداخته ولی هرگز از پرده حجاب و عفاف الزامی بیرون نمی‌رفت.

فعالیت های علمی حضرت فاطمه (س)

فاطمه زهرا (س) به عنوان پناه و مرجع فکری و مذهبی مسلمانان، جامعه را به وظایف و آموزه‌های اسلامی آشنا می‌کرد. ایشان به عنوان یک مرجع علمی برای همه مسلمانان، به ویژه افراد نزدیک به اهل‌بیت، خدمت می‌کردند و از حوزه علمی ایشان بهره‌مند می‌شدند. سخنان گهربار حضرت زهرا (س) در جمع مهاجرین و انصار در مسجد رسول خدا (ص) و خطبه‌های آتشین ایشان در حضور زنان مدینه، نقش آموزشی و پرورشی ایشان را در بیداری و هدایت مؤمنان نشان می‌دهد.

فاطمه زهرا (س) در مکتب پدر و همسرش انسانیت، اخلاق، توحید، و اصول اسلامی را آموخت. ایشان یادگیری از اسرار و دانشهای الهی را به نام “مصحف فاطمه” جمع‌آوری کردند، که حاوی مجموعه ای از نهج‌البلاغه و آثار امام علی (ع) است.

سوالات متداول:

1. چه جنبه‌هایی از زندگی حضرت فاطمه زهرا (س) مورد تاکید قرار می‌گیرد؟
   • پرهیزکاری، عفاف، اخلاق برتر، تعلیم و تربیت فرزندان، شورایی بر سلوک اجتماعی و دینی.
2. چطور حضرت فاطمه (س) نقش الگویی برای زنان اسلامی دارد؟
   • با حفظ عفاف و حجاب، فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی، تربیت نسل صالح و فداکار.
3. چگونه حضرت فاطمه (س) به تربیت فرزندان خود پرداخت؟
   • از طریق بازی، شعر، تشویق به علم و اخلاق، ارتباط گرم و محبت‌آمیز با فرزندان.
4. چه جنبه‌هایی از سبک زندگی اسلامی در زندگی حضرت زهرا (س) بیشتر دیده می‌شود؟
   • عفاف و سادگی زندگی، اختصاص به خدا، تواضع در مواقع ثروت، انفاق برای محرومان.
5. چگونه حضرت فاطمه (س) به اهمیت تربیت عقلانی و انسانی تاکید کرد؟
   • از طریق آموزش اصول دینی و اخلاقی، ترویج علم و دانش.
6. آیا حضرت فاطمه (س) در مشارکتهای اجتماعی و سیاسی حضور داشت؟
   • بله، با احترام به حجاب، در مسائل اجتماعی و سیاسی نقش مؤثری داشت.
7. چگونه بازی در تربیت فرزندان حضرت فاطمه (س) جایگاه داشت؟
   • از طریق بازی و شوخی، ایجاد روحیه عدالت‌خواهی و تقسیم عادلانه.
8. حضرت زهرا (س) چطور با مشکلات و امواج زندگی مواجه شد؟
   • با تحمل و استقامت در برابر مشکلات، به تفکر و اندیشه مدبرانه پرداخت.
9. چگونه حضرت فاطمه (س) نقش مهمی در حفظ حجاب و عفاف داشت؟
   • با حفظ حجاب و عفاف، الگویی برای زنان در حفظ کرامت و جایگاه اجتماعی.
10. چطور می‌توان از آموزه‌های حضرت زهرا (س) برای بهبود زندگی امروزی بهره‌مند شد؟
    • با پیروی از اخلاق، تعلیم علم و دانش، ترویج عدالت اجتماعی و احترام به حقوق زنان.

نتیجه گیری:

سبک زندگی اسلامی یعنی راهی که به سوی پیدایش نگاه و عمل‌های خداوند هدایت می‌کند. این سبک زندگی، الگویی از رفتارها و اختیارات مبتنی بر اصول دینی و اخلاقی است. حضرت فاطمه زهرا (س) به عنوان یکی از نمادهای بزرگ اسلام، سیره و سبک زندگی اسلامی را بهترین نمونه‌ها و الگوهای تربیتی ارائه کرد.

سیره فاطمی (س) نقطه آغازی برای دریافت الگوهای زندگی اسلامی در ابعاد مختلف است. از تربیت فرزندان و خلقیات شخصی تا مشارکت اجتماعی و رهبری، همگی از زندگی حضرت فاطمه (س) الهام گرفته شده‌اند.

توسل به سیره اهل‌بیت، به خصوص حضرت فاطمه (س)، می‌تواند راهنمای ما در ساخت یک زندگی اسلامی و الگوی تربیتی مؤثر باشد. امیدوارم همه‌ی ما با پیروی از سیره اهل‌بیت و خصوصاً حضرت فاطمه (س)، نسلی با ایمان و پرهیزکار به جامعه اسلامی افزوده و آرمان‌های اسلامی را در زندگی روزمره به عمل بیاوریم.