طب سنتی چیست؟

طب سنتی چیست، بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت طب سنتی به دانش، مهارت و عملکردهایی بر اساس تئوری، عقاید و تجربیات بومی فرهنگهای مختلف اطلاق میشود که با هدف حفظ سلامتی، پیشگیری، تشخیص، بهبود و درمان بیماریهای جسمی و روحی بکار گرفته میشوند.

برای هزاران سال انسان‌ها از نواحی مختلف گیاهان یا مشتقات بدن حیوانات برای درمان مشکلات سلامتی خود استفاده کرده‌اند. در آفریقا، آسیا، آمریکای لاتین و خاورمیانه، اغلب مردم همچنان از انواع مختلف توصیه‌های سنتی به عنوان درمان اولیه استفاده می‌کنند. طب سنتی در بعضی مناطق از پشتوانه جامع حاوی مطالعات پژوهشی و اسناد علمی تئوری و عملی برخوردار است و از آنجایی که یک سوم افراد در جوامع مختلف امکان دسترسی به داروهای مدرن را ندارند، ارائه شیوه‌های درمانی سنتی و جایگزین ایمن و مطمئن می‌تواند راهی برای افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی و سلامتی فراهم کند. از اینرو در بعضی مناطق از دنیا، اقوام مختلف در حال بازگشت به اصول و آموزه‌های سنتی و بومی خود هستند.

در حال حاضر، بیش از ۱۰۰ کشور سازوکارهایی برای داروهای گیاهی دارند. اما شیوه‌های طب سنتی در کشورها و نواحی مختلف دنیا با توجه به تفاوت‌های فرهنگی، تاریخی، منش و فلسفه فردی جوامع با یکدیگر متفاوت است.

انواع طب سنتی

برخی از انواع طب سنتی مورد استفاده در سراسر دنیا عبارتند از: طب سنتی چین، طب سنتی کره‌ای، طب سنتی آفریقایی، طب ایران باستان، طب سنتی ایرانی، آیورودا و طب سنتی اروپایی . طب سنتی در بسیاری از کشورها با اصطلاح طب جایگزین یا مکمل شناخته می‌شود. این در حالی است که در بعضی کشورها طب مکمل یا جایگزین تا حدودی تعریف متفاوتی داشته و به مجموعه گسترده از اقدامات مراقبتی و بهداشتی اطلاق می‌شود که لزوما ممکن است جزوی از سنت خود آن جامعه نبوده و هنوز با سیستم مراقبت سلامت آن ادغام نشده است.

طب سنتی ایرانی

طب سنتی ایرانی شامل مجموعه‌ای از تمام دانش و دستورالعمل‌هایی است که از زمان باستان  تا کنون در ایران برای تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری بکار برده می‌شده است. طب سنتی ایران از دو شاخه اصلی:

تئوری: که در مورد وضعیت و تغییرات بدن انسان و علل و نشانه‌های سلامتی و بیماری بحث     می‌کند.

عملی: دانش چگونگی حفظ سلامتی و چگونگی بازگرداندن آن پس از بروز بیماری‌ها تشکیل می‌شود.

در طب سنتی ایرانی، عملکردهای فیزیولوژیک بدن بر مبنای هفت فاکتور سنجیده می‌شوند که عبارتند از: عناصر (ارکان)، مزاج، اخلاط، ارگان (اعضا)، ارواح، قوا و عملکرد (افعال).

در طب سنتی ایرانی توجه اصلی بر پیشگیری از بیماری است تا درمان آن. بر این اساس شش فاکتور مهم و ضروری برای حفظ سلامتی در طب سنتی ایرانی عبارتند از: هوا، نوشیدنی و غذا، خواب و بیداری، تخلیه و نگهداری، تحرک فیزیک و آرامش، فعالیت ذهنی و آرامش روحی.

در طب سنتی ایران علت اغلب بیماری‌ها ناشی از برهم خوردن تعادل اخلاط و مزاج است. لذا درمان یا تجویز دارو نیز عمدتا با هدف بازگرداندن این تعادل از طریق استفاده از مزاج‌های متضاد آن پایه‌ریزی می‌شود. مثلا اگر بیماری در اثر سردی طبع ایجاد شده باشد، درمان آن از طریق تجویز موادی با طبع گرم صورت می‌گیرد.

تقسیم بندی بیماری ها بر اساس طب سنتی

طب سنتی بیماریها را به 3 دسته تقسیم می کند :

• بیماریهای سوء مزاجی
• سوء ترکیبی
• بیماریهای تفرق و اتصال

در طب سنتی مواد غذایی سرد، موجب سستی و بی حالی، رنگ پریدگی، پرخوابی، بی حوصلگی و کاهش نیروی جنسی می شوند و ارزش غذایی منفی دارند.

و بر عکس مواد غذایی گرم موجب کم خوابی، جوش صورت، برافروختگی چهره و فشار خون می شود.

در طب سنتی نا هماهنگی بین مزاج و غذا باعث بروز اختلال در اندامهای داخلی بدن ، قلب و ریه شده و فرد احساس بیماری می کند.

در دنیا 750 هزار گونه گیاهان دارویی وجود دارد که 10 درصد از این میزان خواص درمانی دارد.

طب سنتی در بسیاری از نقاط جهان بکار می رود، که مشهورترین آن طب سنتی چین و آیورودا طب سنتی هندی است و طب سنتی ایرانی گونه ای از پزشکی جایگزین بر اساس اخلاط چهارگانه است.

فواید طب سنتی

در دوران مدرن، درمان‌های سنتی اغلب همراه با داروهای رایج به عنوان درمان‌های مکمل استفاده می‌شوند. می توان از آنها برای مقابله با برخی از عوارض جانبی داروهای شیمیایی و تسریع زمان بهبودی استفاده کرد. در ادامه به برخی دیگر از فواید طب سنتی و داروهای گیاهی اشاره می کنیم:

طب سنتی ثابت کرده است که در درمان بیماری‌های مزمن و مشکلات روان‌شناختی، به‌ویژه آن‌هایی که با استرس مرتبط هستند،که اغلب از بیگانگی اجتماعی، اضطراب یا از دست دادن عزت نفس ناشی می‌شود، کاملا مؤثر است. نمونه هایی از بیماری های تحت تاثیر استرس انواع خاصی از زخم ها، مشکلات پوستی و اختلالات برونش هستند.

بسیاری از پزشکان طب سنتی دانش کاملی از گیاهان دارویی و اثرات آنها در درمان بیماری‌های ارگانیک دارند.

اکثر پزشکان سنتی از رویکردی جامع استفاده می‌کنند که، با طیف گسترده‌ای از مشکلات در سه سطح سر و کار دارد: جسمی، عاطفی و معنوی. درمان جامع بر پیشگیری از بیماری و تغییرات مثبت در سبک زندگی برای اطمینان از تعادل بین این سه جنبه زندگی تاکید دارد.

یکی دیگر از مزایای طب سنتی غیرمتمرکز بودن آن است. به راحتی و به سرعت در دسترس افرادی قرار می گیرد که سفر به مراکز شهری برای درمان برایشان ناخوشایند، زمان بر و پرهزینه است.

غذا در طب سنتی :

در این طب غذاها به دو دسته سرد و گرم تقسیم می شوند. روشهایی برای تشخیص سرد و گرم بودن غذاها وجود دارد ولی اسنثناهایی هم در این زمینه وجود دارد.

کلیه ماده های غذایی ترش ، ملس ، کال ، میوه نارس و هر چیز سفیدی به جز شکر و نمک جزء سرد مزاجها هستند.

کلیه ماده های غذایی ، تندی ، شوری و شیرینی جزء گرم مزاجها هستند. در پایین شما را با برخی از مزاجهای غذاها  آشنا می کنیم.

غذاهای گرم، خشک:

غذاهایی با طبع گرم عبارتند از : پنیر کهنه، موسیر، کلم، سیر، چغندر، پیاز، تخم ریحان، فلفل سبز، بادمجان، پونه، پیازچه، ترخون، تره، شاهی، جعفری، رازیانه، ریحان، شنبلیله، شوید، کرفس، مارچوبه، مرزه، نعناع، نخود، لپه، شیره خرما، نارگیل، روغن زیتون، عسل تخمه آفتابگردان، آویشن اسطوخودوس، دارچین، زردچوبه، زعفران، زنجبیل، بادام هندی و پسته.

غذاهای گرم ، تر:

کره، ماست چکیده، شلغم، هویج، انواع ترب، سیب زمینی ترشی، خاکشیر، اقسام توت،خربزه، طالبی، خیار چنبر، گرمک، گندم، لوبیا، انجیر تازه و خشک، انگور، خرما، قیسی، گلابی، موز، مویز، گوشت گوسفند، بوقلمون، پاچه، جگرسفید، جگر سیاه، زبان، بادام شیرین، بادام زمینی، کنجد، ارده.

غذاهای سرد، تر:

پنیر تازه، خامه، دوغ، ماست، سرشیر، شیر، سیب زمینی، توت فرنگی، خیار بوته ای، اقسام کدو، هندوانه، گوجه فرنگی، اسفناج، بامیه، قارچ خوراکی، کاهو، لوبیا سبز، باقالا تازه، نخود سبز، پرتقال، آلوچه، آلو، هلو، لیموشیرین، شلیل، انواع ماهی، گوشت گاو.

غذاهای سرد، خشک:

غذاهایی با طبع سرد عبارتند از : قره قروت، کشک، تمشک، ریواس، گشنیز، ارزن، برنج، جو، باقالا خشک، ذرت، عدس، ماش، نارنج، لیمو عمانی، سنجد، گریپ فروت، زرشک، زغال اخته، زالزالک، تمرهندی، ازگیل، آلبالو، سیرابی، قهوه، نشاسته، سماق، شاه دانه، سرکه.

غذاهای معتدل:

سیب، نیمرو، سبزی خوردن، شیر تازه، انار شیرین، زرد آلو، کوکوسبزی، فرنی، شکر، آبگوشت، کوفته.

سوالات متداول

آیا طب سنتی همان طب اسلامی است؟تفاوت اینها چیست؟

طب اسلامی فقط و فقط از احادیث استفاده می‌کند اما در طب ایرانی ما از متونی استفاده می‌کنیم که تفکرات اصیلی پشت آن‌ها بوده است مانند کتاب‌های رازی، ابن سینا و یکی از حکیمان برجسته ایرانی، عقیلی.

آیا طب سنتی واقعیت دارد ؟

اگر طب سنتی، کارایی نداشت، قطعاً در گذر زمان از بین می رفت ولی واقعیت این است که همین امروز هم افراد زیادی با روش های طب سنتی درمان شده اند. احتمالاً هر کدام از ما نیز افرادی را سراغ داریم که با روش ها و داروهای طب سنتی درمان شده اند.

کتاب های معتبر طب سنتی ایران کدام است ؟

مجموعه کتب قانون ابن سینا ، نیر اعظم ، نسل سالم ، میزان الطب ، مفرح القلوب ، معالجات و …

سخن پایانی

امیدواریم اطلاعات این مقاله برای شما سودمند بوده باشد. فراموش نکنید که طب سنتی تنها بخشی از روند درمان شما است. برای کامل شدن درمان، پایبند بودن به یک رژیم غذایی اصولی و داشتن فعالیت بدنی کافی، دو شرط اساسی هستند که باید حتما رعایت شوند. برای خرید انواع گیاهان دارویی مرغوب ( زعفران و عسل طبیعی ) ، انواع ادویه جات و دارو های گیاهی از طریق واتساپ با من در ارتباط باشید.