علم جفر: رازها و اسرار از منظر دین و علوم غریبه
- مقدمه:
- ریشه‌ها و تاریخچه علم جفر:
- توضیحات در روایات:
- مفهوم علم جفر:
- مطالب علم جفر:
- انواع علم جفر:
- درجه‌بندی و اهمیت علم جفر در دین:
- انتقادات و ابهامات دربارهٔ علم جفر:
- علم جفر در روایات
- دیدگاه های مختلف در مورد علم جفر
- جایگاه جفر نزد اهل بیت (علیه‌السلام)
- جفر و علوم غریبه:
- آثار جفر در احادیث:
- سوالات متداول:
- نتیجه گیری:
مقدمه:
علم جفر، یکی از علوم پنهان و پر از رموز از منظر اهل بیت (علیه‌السلام)، در دین اسلام جایگاه ویژه‌ای دارد. این علم، به عنوان مخزنی از دانش الهی و معارف اسلامی شناخته می‌شود که از زمان امامان معصوم (علیهم‌السلام) به این سو کشیده شده و اسرار و حقایق عالم را در خود جای داده است.
ریشه‌ها و تاریخچه علم جفر:
تاریخچه علم جفر به دوران اهل بیت (علیهم‌السلام) بازمی‌گردد. این علم از زمان حضرت علی (علیه‌السلام) به وجود آمده و توسط ائمه معصوم (علیهم‌السلام) به ارث برده شده است. علم جفر، به وسیلهٔ املاء حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و دست خط شریف حضرت علی (علیه‌السلام)، نقل شده و از دانش الهی انتقال یافته است. این علم، به عنوان یک میراث الهی، تا زمان قیامت به عنوان راهنمایی برای شیعیان و دنیاگیری از گمراهی‌ها شناخته می‌شود.
علم جفر همچنین به نوعی ترکیبی از علم حروف و اعداد است. در این علم، از حروف ابجد به عنوان نمادهایی استفاده می‌شود که رموز و اسرار علمی و دینی در آنها نهفته‌اند. امامان معصوم (علیهم‌السلام) این علم را به عنوان یک کتاب جامعه معرفی کرده‌اند که تمام مسائل دینی و زندگی اجتماعی در آن بازگو شده و به عنوان یک راهنمایی برای شیعیان به ارمغان آمده است.
توضیحات در روایات:
به تعبیر شیخ الطریحی، علم جفر و علم جامعه دو کتاب هستند که حضرت علی (علیه‌السلام) در آن دو کتاب، تمامی علوم و حوادث را تا انقراض عالم به طریق علم حروف تهجی و ابجدی با املاء رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نوشته است. این علم توسط تمام ائمه معصوم (علیهم‌السلام) می‌شناسند و به آن نگاه کرده و از طریق آن علم حکم می‌کنند.
در این مقدمه، به توضیحات کلی دربارهٔ علم جفر پرداخته شد و به تاریخچه این علم و ریشه‌های الهی آن اشاره گردید. در ادامه مقاله، به بررسی عناصر مختلف و اهمیت علم جفر در دین و فرهنگ اسلامی خواهیم پرداخت.
مفهوم علم جفر:
علم جفر به عنوان یکی از علوم پنهان اهل بیت (علیه‌السلام) در دین اسلام، دارای مفاهیمی خاص و ارزشمند است که از دیدگاه اهل بیت و منابع دینی به آن اهمیت ویژه‌ای داده شده است.
توضیح مفهوم علم جفر:
علم جفر به معنای “کتاب آفرینش” است، که مفهوم آن از دیدگاه اهل بیت به عنوان یک مخزن از دانش الهی و معارف اسلامی تلقی می‌شود. این علم به وسیلهٔ املاء زبان پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و دست‌خط علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) نقل شده و در آن تمام حلال و حرام‌ها، اصول دینی، و آثار علمی و عملی اسلامی درج شده است.
نقش علم جفر در شناخت معارف دینی:
علم جفر یک نقش بسیار مهم در شناخت معارف دینی اسلام دارد. این علم، به عنوان یک کتاب جامعه، تمام ابعاد دینی را پوشش داده و معرفی کرده است. از اهمیت‌های این علم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. مرجعیت در احکام دینی: علم جفر به عنوان یک منبع معتبر، دستورات و احکام دینی را مشخص می‌کند و به عنوان مرجعیت در این زمینه برای شیعیان ارائه شده است.
۲. اختصاص اصول و احکام مختلف: اصول و احکام مربوط به موارد مختلف ازدواج، وراثت، اعتمادنامه، و… در علم جفر با جزئیات ذکر شده و به شیوه‌ای کامل و دقیق بیان شده است.
۳. معرفی شخصیت‌ها و واقعیت‌ها: این علم به معرفی شخصیت‌ها و واقعیت‌های مهم در تاریخ اسلام پرداخته و مفاهیم فلسفی و تربیتی را برای اهل بیت (علیهم‌السلام) تبیین کرده است.
4.معانی جفر:علم جفر به مفهوم “پوست قوچ وحشی” هم اشاره دارد. این علم به نوشته‌ها و اطلاعات مخصوصی اشاره دارد که در این پوست نگهداری می‌شود. اطلاعاتی که از طریق این پوست یعنی علم جفر، به اطلاعات آسمانی و حقایق دینی دسترسی داریم.
5.محتوای علم جفر:علم جفر شامل مجموعه‌ای از معارف الهی است که از طریق پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به حضرت علی (علیه‌السلام) منتقل شده و پس از حضرت علی (علیه‌السلام) در اختیار ائمه معصوم قرار گرفته است. بخشی از این علوم شامل وقایع آینده تا روز قیامت است که به آن علم منایا و بلایا نیز گفته می‌شود.
6.کتب مرتبط با علم جفر:تاکنون ۱۲ جلد کتاب تحت عنوان جفر در دسترس عموم قرار گرفته‌اند. این کتب دارای جداول پیچیده‌ای هستند که برخی از آنها در بین کتب موجود در علم جفر قرار دارند. اما لازم به ذکر است که این کتب، علم جفر نیستند و اطلاع از پاره‌ای از اسرار آن جداول، اطلاع از جفر تلقی نمی‌شود. حالا جفر در محضر آقا امام عصر (عج) است.
آثار علم جفر:
آثار علم جفر در شیعه اسلام بسیار گسترده و تاثیرگذار است. این علم به عنوان یک راهنمای جامعه، توسط اهل بیت (علیهم‌السلام) به عنوان یک میراث الهی معرفی شده و در افکار و عملکرد اهل تشیع تاثیرگذاری فراوان داشته است.
در این بخش، به تبیین مفهوم علم جفر از دیدگاه اهل بیت پرداخته و نقش این علم در شناخت معارف دینی و آثار آن را بررسی کردیم. در ادامه مقاله، به بررسی دقیق‌تر ابعاد و جزئیات علم جفر خواهیم پرداخت.
مطالب علم جفر:
“مطالب علم جفر” دربرگیرندهٔ موارد زیر است:
- تعالیم پنهانی برای ۱۲ امام:
این علم حاوی تعالیم و آموزه‌های پنهانی مرتبط با ۱۲ امام اطهار (علیهم‌السلام) می‌باشد. - آگاهی از وقایع گذشته و آینده:
شامل نام هر پادشاهی که بر زمین حکمرانی می‌کند و آگاهی از وقایع گذشته و آینده می‌باشد. - دانش کلیه پیامبران و ۱۲ امام:
شامل دانش و آگاهی از تمامی پیامبران گذشته و ۱۲ امام اطهار (علیهم‌السلام) می‌شود. - کتب مقدس:
شامل انجیل (انجیل عیسی)، تورات (تورات موسی)، مزامیر (مزامیر داوود)، سحوف ابراهیم (طومارهای ابراهیم) و دانش و تاریخ انبیا و سایر موارد خاص عرفانی می‌باشد. اینها در بخش الجفر العبیا (جفر سفید) موجود است. - الجفر الاعمر:
شامل کیسه‌ای است که حاوی زره و سلاح‌های علی بن ابی‌طالب، از جمله شمشیر ذوالفقار، احکام اسلامی، دستورالعمل‌ها و موارد مربوط به جنگ‌ها می‌شود. اینها در بخش دیگر الجفر الاعمر (جفر سرخ) قرار دارند.
به این ترتیب، “طالب الجفر” یک منبع کامل و جامع است که در آن علاوه بر تعالیم دینی، دانش تاریخی و مبانی جنگی نیز گنجانده شده است. این طالب می‌تواند به عنوان یک راهنما و کتاب مقدس در زمینه‌های مختلف برای افرادی با ایمان معتقد وارد شود.
انواع علم جفر:
علم جفر به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: جفر احمر و جفر ابیض. هر یک از این انواع دارای خصوصیات خاص و نقش معینی در معرفت و پیش‌بینی حوادث دارند.
۱. جفر احمر:
جفر احمر به معنای “سلاح رسول الله” است. این نوع جفر به عنوان یک سلاح مهم در اسلام و به خصوص در مسائل امامتی مطرح می‌شود. از جفر احمر برای پیش‌بینی حوادث و اظهار نظر دربارهٔ اموری که با امامت و ائمه معصومین (علیهم‌السلام) مرتبط هستند، استفاده می‌شود. این نوع جفر به طور خاص با ظهور امام مهدی (عج) در آخرالزمان مرتبط است.
۲. جفر ابیض:
جفر ابیض به معنای “نوشته بر پوست سفید” است. این نوع جفر به نوشته‌هایی اشاره دارد که بر پوست گوساله یا گوسفند نوشته شده و علم‌ها و معارف اسلامی را در برمی‌گیرد. جفر ابیض به عنوان یک منبع علمی کامل و جامع تلقی می‌شود که تمام مسائل دینی و شرعی در آن مورد بررسی و ذکر قرار گرفته است.
نقش هر نوع علم جفر در معرفت و پیش‌بینی حوادث:
۱. نقش جفر احمر:
- پیش‌بینی ظهور امام مهدی (عج): جفر احمر به عنوان سلاح رسول الله به ویژه با ظهور امام مهدی (عج) در آخرالزمان در ارتباط است. این نوع جفر به اظهار نظر و پیش‌بینی حوادثی که با ظهور امام مهدی (عج) مرتبط هستند، می‌پردازد.
۲. نقش جفر ابیض:
- آموزش اصول دینی: جفر ابیض به عنوان منبع علمی جامع، اصول دینی و شرعی را برای اهل بیت (علیهم‌السلام) توضیح داده و تمامی معارف اسلامی را به دقت در بر می‌گیرد.
- پیش‌بینی احادیث و انبیاء: این نوع جفر به معرفی احادیث و آموزه‌های انبیاء و اوصیاء از طریق نوشته‌های بر پوست سفید می‌پردازد.
هر دو نوع جفر با تأکید بر مسائل امامتی و شرعی، نقش مهمی در تعلیم و اطلاع‌رسانی معارف دینی اسلام دارند و به اهل بیت (علیهم‌السلام) ارتباط وصال بخشیده‌اند.
درجه‌بندی و اهمیت علم جفر در دین:
۱. اهمیت علم جفر از دیدگاه اهل بیت (علیهم‌السلام):
- امام جعفر صادق (علیه‌السلام) به عنوان پنجمین امام شیعه، علم جفر را به عنوان یکی از مؤلفات مهم برای شیعیان تأکید کرده‌اند. اهل بیت (علیهم‌السلام) به جفر به عنوان یک منبع علمی کامل و جامع اعتبار داده‌اند.
- جفر احمر به عنوان سلاح رسول الله در امور امامتی به خصوص با ظهور امام مهدی (عج)، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. این نوع جفر به پیش‌بینی و تبیین امور آتی مرتبط با امامت ائمه (علیهم‌السلام) می‌پردازد.
- جفر ابیض، به عنوان نوشته بر پوست سفید، از دیدگاه اهل بیت (علیهم‌السلام) به عنوان یک کتاب جامع تلقی شده است که تمامی مسائل دینی و شرعی در آن آشکار شده و اهل بیت به عنوان حفاظت‌کنندگان از این علم معتبر و حیاتی محسوب می‌شوند.
۲. نقش علم جفر در پیش‌بینی حوادث و تدوین قوانین دینی:
- پیش‌بینی حوادث:
- علم جفر، به ویژه جفر احمر، دارای نقش بسیار مهمی در پیش‌بینی حوادث آتی مرتبط با امور امامتی و ظهور امام مهدی (عج) است. اهل بیت (علیهم‌السلام) از این علم برای آگاهی از مصائب و خواسته‌های آتی ویژه امام آخرالزمان بهره می‌برند.
- تدوین قوانین دینی:
- جفر ابیض به عنوان یک دستاورد علمی کامل، در تدوین قوانین دینی و اصول شریعتی نقش دارد. این علم به اهل بیت (علیهم‌السلام) این امکان را می‌دهد که به مسائل دینی، حلال و حرام، و تدوین احکام شرعی با دقت و دانش بیشتری بپردازند.
- همچنین، از طریق نوشته‌های بر پوست سفید، مسائل مربوط به احادیث انبیاء و آموزه‌های اوصیاء تدوین و به گونه‌ای که اطمینان اهل بیت (علیهم‌السلام) حاصل شود، به جامعه اعلام شود.
نتیجه‌گیری: علم جفر از دیدگاه اهل بیت (علیهم‌السلام) به عنوان یک منبع علمی جامع و مهم تلقی شده و در تعیین اصول دینی، پیش‌بینی حوادث آتی، و تدوین قوانین شرعی دارای اهمیت و ارتباط مستقیم با مسائل دینی و امور امامتی می‌باشد.
انتقادات و ابهامات دربارهٔ علم جفر:
۱. انتقاد از ماهیت حسی علم جفر:
- برخی انتقاد کنندگان از ماهیت حسی علم جفر مطرح کرده و این را یک ابهام می‌دانند. آنها معتقدند که اعتماد به اطلاعات حاصل از حروف و اعداد در تدوین اصول دینی ممکن است باشد، اما قابلیت تبیین و پیش‌بینی آینده را نداشته باشد.
- پاسخ به این انتقاد می‌تواند از طریق توضیح مفهوم علم جفر از دیدگاه اهل بیت (علیهم‌السلام) و نقش آن در تدوین احکام دینی باشد. به عبارت دیگر، اهل بیت (علیهم‌السلام) این علم را به عنوان یک سیاق قابل اعتماد و مؤثر در تعیین احکام دینی معرفی کرده‌اند.
۲. انتقاد از امکان متفاوت بودن تعبیرها:
- انتقاداتی مطرح شده است که بر اساس علم جفر، تعبیرها و پیش‌بینی‌ها ممکن است به شکل‌های مختلف تفسیر شوند. این امکان می‌تواند ابهاماتی را در ذهن افراد ایجاد کند و سوالاتی را در مورد صحت اطلاعات علم جفر به وجود بیاورد.
- برای پاسخ به این انتقاد، می‌توان به وجود توجیهات دقیق و مستند از طرف اهل بیت (علیهم‌السلام) اشاره کرد که این علم به دقت و با کمک آموزه‌های الهی و انبیاء به افراد اطلاعاتی را ارائه می‌دهد که تدوین احکام و پیش‌بینی آینده را ممکن می‌سازد.
۳. انتقاد از عدم ذکر در قرآن:
- برخی افراد انتقاد دارند که علم جفر در قرآن کریم ذکر نشده است و بنابراین می‌توان آن را به عنوان یک منبع اطلاعات معتبر در مسائل دینی پذیرفت.
- پاسخ به این انتقاد نیز می‌تواند از طریق تبیین مفهوم علم جفر و تأکید بر آموزه‌های الهی و انبیاء در ذکر احادیث و آموزش‌های علمی به وسیله اهل بیت (علیهم‌السلام) باشد.
علم جفر در روایات
علم جفر، به عنوان یک مفهوم مهم و ارزشمند در اسلام، در روایات اهل بیت (علیهم‌السلام) به وضوح تبیین شده است. یکی از مواردی که در روایات به آن اشاره شده، حادثه ملاقات ابابصیر با امام صادق (علیه‌السلام) است. در این حادثه، امام صادق (علیه‌السلام) به ابابصیر توضیحاتی دربارهٔ جامعه و جفر داده‌اند.
امام صادق (علیه‌السلام) ابتدا به جامعه اشاره کرده و آن را به عنوان یک طومار به طول هفتاد ذراع توصیف کرده‌اند. در این جامعه، پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) با املای زبان حضرت و دست‌خط امام علی (علیه‌السلام) تمام معارف دینی، حلال و حرام‌ها، و نیازهای دینی مردم را بازگو کرده است.
سپس، امام صادق (علیه‌السلام) به توضیح علم جفر پرداخته و آن را به عنوان یک مخزن اطلاعات از چرم توصیف کرده‌اند. این علم شامل علم انبیاء، اوصیا، و دانشمندان گذشته از امت‌های پیشین است. در این مخزن، اطلاعاتی از جنبه‌های مختلف دینی، اخلاقی، و دانشی ذخیره شده است.
این روایات نشان‌دهنده اهمیت و ارتباط علم جفر با اطلاعات الهی و آموزه‌های الهی است. به عبارت دیگر، علم جفر به عنوان یک منبع معتبر در تدوین احکام دینی و نیز حفظ دانش الهی ارائه شده و در روایات اهل بیت (علیهم‌السلام) به آن تأکید شده است.
بیانیه مجدد:
از جمله آنچه تاکنون دربارهٔ علم جفر بیان شده، نشان می‌دهد که این علم در نظام اسلامی دارای اهمیت بالایی است و از جانب اهل بیت (علیهم‌السلام) به عنوان یک منبع معتبر و جامعه‌ای از اطلاعات دینی و الهی معرفی شده است.
دیدگاه های مختلف در مورد علم جفر
علم جفر، یک موضوع فراگیر و مهم در اسلام است که در روایات اهل بیت (علیهم‌السلام) به وضوح مورد بحث قرار گرفته است. نظرات متفاوتی درباره معانی و کاربردهای واژه “جفر” و علم جفر آورده شده که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود.
دیدگاه اول:
علامه حسن‌زاده آملی، کارشناس بزرگ، “جفر” را تعبیر کرده و می‌گوید: «جفر یعنی کتاب آفرینش». او این اصطلاح را به معنای علم آفرینش می‌پندارد و به دلیل وجود اسرار نهفته در آفرینش، این علم را جفر تلقی می‌کند.
دیدگاه دوم:
در بحث درباره علم جفر، آن را به عنوان یک علم مبتنی بر حروف و اعداد دیدگاه کرده‌اند. این دیدگاه تأکید دارد که علم جفر وسیله‌ای است برای شناخت رویدادها از طریق حروف، اعداد و خواص آنها و بر اساس حدس و تخمین مبتنی است. این رویکرد به تدقیق در حروف و اعداد برای به دست آوردن اطلاعات مفید و پیش‌بینی حوادث می‌پردازد.
دیدگاه سوم:
در زمینه تعریف علم جفر، از آن به عنوان علم حروف یاد شده و به عنوان علم تکبیر نیز اشاره شده است. این دیدگاه به بررسی و بحث درباره علم حروف و اهمیت آن پرداخته و جفر را با این علم مرتبط کرده است.
فایده علم جفر:
علم جفر به انسان این امکان را می‌دهد که از طریق آن به درک و فهم معارف اسلامی، به‌ویژه آنچه که به خطاب محمدی (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) مرتبط است، دست یابد. همچنین این علم می‌تواند به پیش‌بینی حوادث جهان کمک کرده و اطلاعاتی از آن جهت استفاده انسانان تا زمان انقراض جهان ارائه دهد.
پیش‌بینی حوادث جهان:
دانشمندان و علمای بزرگی که در علم جفر مهارت دارند، از این علم برای استخراج اطلاعات حوادث جهان استفاده می‌کنند. از طریق محاسبات بر اساس حروف ابجد، این افراد می‌توانند حوادث آینده را به نحوی پیش‌بینی کنند.
نظر ابن‌خلدون:
ابن‌خلدون به اصل کتاب جفر اشاره کرده و آن را به هارون بن سعید عجلی نسبت داده است. او
ادعا کرده که حوادث و اموری که برای اهل بیت عصمت به طور عموم و برای بعضی از افراد خاص اتفاق می‌افتد، از طریق این کتاب معلوم می‌شود.
به نقل از سید سند:
سید سند اظهار کرده که علم جفر و جامعه مرتبط بوده و این دو با توسعه کتاب‌هایی که امام علی (علیه‌السلام) با روش علم جفر و حروف نوشته و حوادث جهان را در آن بازگو کرده‌اند، به دست آمده‌اند. اهل بیت (علیهم‌السلام) از این علم آگاه بوده و مداوماً حوادث جهان را از طریق این دو کتاب استخراج می‌کرده‌اند.
به نظر می‌رسد که علم جفر نه تنها برای شناخت علایم الهی بلکه برای پیش‌بینی حوادث و درک بهتر رازهای ایجاد شده‌ی آفرینش، در اسلام اهمیت دارد. این علم به انسان این امکان را می‌دهد که با اعتماد به منابع آن، معارف دینی و اطلاعات الهی را به نحوی به دست آورد که بدون آن به سختی ممکن است.
جایگاه جفر نزد اهل بیت (علیه‌السلام)
به نظر می‌رسد که جفر به عنوان یک علم و مجموعه‌ای از مفاهیم در اسلام، جایگاه ویژه‌ای نزد اهل بیت (علیه‌السلام) دارد. از روایاتی که ارائه شده است، به وضوح پیداست که اهل بیت اهمیت بسیار زیادی به جفر می‌دهند و این علم را به عنوان یک مجموعه اطلاعات امنیتی و معارف دینی مهم می‌شناسند.
امام صادق (علیه‌السلام) دربارهٔ جفر می‌فرمایند:
«در خانه‌ی ما مجموعه‌ای وجود دارد، با وجود آن ما اهل بیت علیه‌السلام به احدی از انسانها نیاز نداریم. این مردم دنیا هستند که به شدت به ما اهل بیت علیه‌السلام، به خاطر آن مجموعه نیاز جدی دارند…» و در این مجموعه یک کتاب با املای زبان پیامبر و دست‌خط علی علیه‌السلام، حاوی حلال و حرام و مسائل دینی است.
این نگاه نشان می‌دهد که اهل بیت (علیه‌السلام) اعتقاد دارند که اطلاعاتی که در این کتاب آمده، می‌تواند به انسانها در درک بهتر معارف اسلامی کمک کند و از آن برای بررسی و ارزیابی اعمال افراد استفاده شود.
جفر؛ یک کتاب امنیتی:
در روایت دیگری امام صادق (علیه‌السلام) اظهار می‌کند: «اگر نبود این که قبلاً مطالب و مسائلی را لو دادید، کتابی را به شما می‌دادیم که با وجود آن و به برکت آن تا روز قیام امام عصر(علیه‌السلام) به احدی نیاز پیدا نمی‌کردید که مسأله‌ای را از او بپرسید.»
این نکته نشان می‌دهد که اهل بیت (علیه‌السلام) با ارائه علم جفر به افراد، سعی در ارتقاء سطح دینی و امنیت جامعه دارند و این علم به عنوان یک کتاب امنیتی مهم در نظر گرفته می‌شود.
حاصل روایات:
از روایات اهل بیت (علیه‌السلام) می‌توان گرفت که علم جفر یکی از اسرار و مخزن اطلاعات حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و اهل بیت (علیهم‌السلام) است. این علم به وضوح به تعلیم امامان معصوم و ارتباط انحصاری آن با ایشان اشاره دارد.
نقش قرآن کریم:
روایات مشخص می‌کنند که علم جفر به عنوان یک علم تاویل قرآن در نظر گرفته شده است. هر چند که ذکر آن در قرآن مستقیماً صورت نگرفته باشد، اما علم جفر به عنوان تبیین و تفسیر اطلاعات آسمانی و حقایق اسلامی توسط امامان معصوم تعریف شده است.
جفر و علوم غریبه:
از نظر دسته‌بندی علوم غریبه و سرکتاب و دعانویسی، جفر در سطوح عالی آن قرار دارد و با فال، سحر، طلسمات، هیئت و نجوم (ستاره‌بینی) و… در یک سطح قرار داده نمی‌شود. توضیحات در این حوزه نیازمند منبع هستند.
اشتباهات در انتساب موارد:
به اشتباه مواردی به شبه علم جفر نسبت داده شده‌اند. این اشتباهات شامل:
- یافتن عناصر چیره بر سرشت هر فرد و میزان سازگاری افراد با یکدیگر.
- پیش‌بینی برآورده شدن آرزوها و شرایط خوب و بد در زمان‌های خاص از راه اخترشماری.
- تأثیر نام‌های خدای متعال و یافتن «رازهای» نام‌های پیشوایان اسلام از طریق آیه تطهیر.
- شماره‌شناسی و تأثیر شماره‌های آریایی، لرزشی، مادی و شماره‌های نیرومند.
توضیح:
موارد فوق بعضاً از علم حروف مستخرج می‌شوند، اما ربط مستقیمی به جفر در لغت خاص آن ندارند. استفاده از زمان تولد فرد در سؤال‌های جفری، ایجاد باور نادرستی کرده که طالع و ویژگی‌های افراد با جفر قابل بازگویی است. برخی انتساب دهندگان این موارد به جفر سعی می‌کنند تا ویژگی‌ها و منش افراد را بر اساس زمان زایش هر شخص تشخیص دهند، اما کاربرد مستقیم جفر در این موارد تایید نشده است و اساتید جفر از این روش در کاربردهای خود استفاده نمی‌کنند. منبع مورد نیاز برای این توضیحات را می‌توان درج نمود.
آثار جفر در احادیث:
در مورد وجود جفر، ذکر دوازده حدیث به شرح زیر است:
- امام موسی الکاظم (علیه‌السلام): شیخ کولانی از ابوالحسن نقل می‌کند که موسی الکاظم می‌فرماید: “پسرم علی، بزرگترین و محبوب‌ترین فرزند من است. او همراه من جفر را می‌خواند، در حالی که هیچ کسی غیر از پیامبر (محمد) و جانشینانش به آن نگاه نمی‌کنند.”
- امام جعفر صادق (علیه‌السلام): از عبدالله بن سین نقل شده‌است که جعفر صادق می‌فرمود: “به خدا قسم قسم؛ ما نگه می‌داریم دو کاغذ ساخته شده از پوست بز و گوسفند. این دو مقاله شامل فرمایش رسول الله با خط (علی) است. در آن قرار دارد آنچه مردم به ما احتیاج دارند – و ما بکسی احتیاج نداریم – حتی مجازات یک تازیانه و نصف تازیانه و ۱/۴ تازیانه و جریمه خراش هست و جفر سرخ هم نزد من است.”
- حقیقت جفر: علی بن ابراهیم از شخصی به نام محمد بن عیسی نقل کرده‌است که گفته‌است: “جفر که آنها از آن صحبت می‌کنند، قطعاً آنها را ناامید می‌کند زیرا آنها (زیدی‌ها) صحبت نمی‌کنند حقیقت در حالی که جفر شامل حقیقت است. اگر آنها صادقانه احکام علی و احکام ارث او را از آن نشان دهند، از آنها در مورد (ارث) خاله‌های مادری و مادرانه سؤال کنید.”
- فاطمه و مصحف: محمد بن یحیی از احمد بن محمد از بن محبوب از ابن ریحاب از ابوعبیده نقل کرده‌است که گفته‌است: “به خدا سوگند، در کنار من دو کتاب وجود دارد که در آنها نام هر پیامبر و نام هر پادشاهی است که بر روی زمین حکمرانی خواهد کرد. نام محمد بن عبدالله به عنوان یکی از آنها در لیست نیست.”این احادیث نشان از وجود جفر و حاوی دانش انبیا و مجریان وصیت آنها را می‌دهند. این دانش به صورت توسط ائمه در کاغذهای ساخته شده از پوست بز و گوسفند نگهداری می‌شود. همچنین اشاره به مصحف فاطمه و سرخ بودن جفر به عنوان سلاح نشان از اهمیت آن در مسائل دینی و جنگی دارد.
سوالات متداول:
- علم جفر چیست و چه اهمیتی در اسلام دارد؟
- پاسخ: علم جفر، دانش پنهانی شیعه اثناعشری است که به عنوان میراث آل‌محمد از پیامبران و امامان به نسل‌های بعدی منتقل می‌شود. این علم اهمیت زیادی در تدوین اصول دینی و راهنمایی در زندگی اسلامی دارد.
- چگونه اطلاعات علم جفر به نسل‌های آینده منتقل می‌شود؟
- پاسخ: هر امام این علم را از امام قبلی به ارث می‌برد و با ویژگی‌های خاص، اطلاعات و دانش را به نسل‌های آینده منتقل می‌کند.
- آیا علم جفر به تبلیغ و انتشار اصول دینی کمک می‌کند؟
- پاسخ: بله، علم جفر علاوه بر نقش آموزشی، در تبلیغ اصول دینی و راهنمایی در مسائل دینی به جامعه کمک می‌کند.
- چه نقشی در حل مسائل اجتماعی دارد؟
- پاسخ: علم جفر نقش مهمی در حل مسائل اجتماعی اسلامی ایفا می‌کند و مبانی قضاوت در مواقع مختلف را فراهم می‌آورد.
- آیا علم جفر به دوره‌های مختلف تاریخ اسلامی مناسب است یا مختصراً به دوران خاصی تعلق دارد؟
- پاسخ: علم جفر به دوره‌های مختلف تاریخ اسلامی قابل اعمال است و امامان آن را در هر دوره به نسل‌های آینده منتقل می‌کنند.
- چه مواردی در علم جفر ذکر می‌شود؟
- پاسخ: علم جفر شامل اطلاعات پنهانی از پیامبران و امامان، دانش اصول دینی، وقایع زندگی و مسائل عملی اسلامی می‌شود.
- آیا علم جفر دارای روایات مختلفی است؟
- پاسخ: بله، علم جفر دارای روایات مختلفی است که از امامان مختلف به نسل‌های آینده منتقل شده‌اند.
- چگونه معتقدان به علم جفر به این علم پیوسته و اطلاعات را از آن بهره‌مند می‌شوند؟
- پاسخ: معتقدان به علم جفر از امامان و راهنمایان معصوم بهره‌مند شده و اطلاعات را از طریق تدریس و نقل از نسل به نسل بهره‌مند می‌شوند.
- آیا تفسیر قرآن نیز در علم جفر جای دارد؟
- پاسخ: بله، تفسیر قرآن نیز جزء اطلاعات علم جفر است و نقشی در درک عمیق اسلام و مبانی دینی ایفا می‌کند.
- آیا علم جفر تنها برای مراجع دینی یا همگان قابل فهم است؟
- پاسخ: اگرچه برخی اطلاعات برای مراجع دینی خصوصی هستند، اما بسیاری از مباحث علم جفر همگانی و در دسترس عموم مردم است.
نتیجه گیری:
علم جفر به عنوان یک کتاب مقدس در اسلام شیعه، باورها و تعالیم اسلامی را از زاویه‌های پنهانی و اطلاعات غیبی ارائه می‌دهد. این کتاب به واسطه امامان معصوم اثناعشری، به ویژه امام علی، تدوین شده است و در آن معارف دینی، وقایع گذشته و آینده، دانش پیامبران و امامان، و متون مقدسی همچون انجیل و تورات ذکر شده‌اند. علم جفر نمادی از دانش پنهان و ارث الهی است که امامان به عنوان میراث الهی از نسل به نسل منتقل می‌کنند. این علم به شیعیان راهنمایی در مسائل مختلف دینی و اخلاقی ارائه می‌دهد و در باورهای مرتبط با آینده و ظهور مهدی موعود نقش مهمی دارد.
